19 Φεβ 2016

Άγγελος Τσιάρας: «Η Δράμα έχει παράδοση στην αστρονομία»

από ΑΓΓΕΛΟΣ ΝΟΥΣΔΙΛΗΣ - ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ

Από το απόγευμα της Τρίτης 16 φεβρουαρίου όλη η Ελλάδα και όχι μόνο συζητά το όνομα του δραμινού αστροφυσικού Άγγελου Τσιάρα ο οποίος ως επικεφαλής ομάδας ερευνητών από τη Βρετανία και το Βέλγιο κατάφεραν να κάνουν την πρώτη επιτυχή ανάλυση και ανίχνευση αερίων στην ατμόσφαιρα μιας υπερ-Γης, ενός κοντινού εξωπλανήτη 


...παρόμοιου αλλά οκτώ φορές μεγαλύτερου σε μάζα από τη Γη.

Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό εύρημα στην αστροφυσική και η ανακάλυψη που πρόκειται να δημοσιευθεί στο περιοδικό αστροφυσικής «The Astrophysical Journal», αφορά τον εξωτικό πλανήτη «55 Cancri e», γνωστό και ως «Γιάνσεν», που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 40 ετών φωτός από τη Γη και περιφέρεται γύρω από το άστρο 55 Cancri, γνωστό και ως «Κοπέρνικος». Ο εξωπλανήτης έχει έτος διάρκειας μόνο 18 ωρών και η θερμοκρασία στην επιφάνειά του εκτιμάται ότι φθάνει τους 2.000 βαθμούς Κελσίου.

Οι υπερ-Γαίες θεωρούνται η πιο κοινή μορφή πλανητών στο γαλαξία μας, κατέχοντας ένα ενδιάμεσο μέγεθος ανάμεσα στους μικρούς πλανήτες όπως η Γη και στους πολύ μεγαλύτερους αέριους γίγαντες όπως ο Δίας.

Ο Άγγελος Τσιάρας της Ομάδας Αστροφυσικής του Τμήματος Φυσικής και Αστρονομίας του University College του Λονδίνου (UCL), ο οποίος ειδικεύεται στη φασματοσκοπία εξωπλανητών, ανέπτυξε μια τεχνική φασματοσκοπικής ανάλυσης, που επέτρεψε στους επιστήμονες να αποκαλύψουν την παρουσία αερίου υδρογόνου και ηλίου στην ξηρή ατμόσφαιρα του εξωπλανήτη, όχι όμως υδρατμών.

Είναι ένα συναρπαστικό εύρημα, επειδή για πρώτη φορά μπορέσαμε να βρούμε τα φασματοσκοπικά αποτυπώματα που δείχνουν ότι υπάρχουν αέρια στην ατμόσφαιρα μιας υπερ-Γης”, δήλωσε στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο Άγγελος Τσιάρας.

Όπως είπε, “ο «55 Cancri e» έχει καταφέρει να διακρατήσει μια σημαντική ποσότητα υδρογόνου και ηλίου από το αρχικό νεφέλωμα, από όπου προήλθε”. Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα που είχαν συλλεχθεί από το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ»

Μέχρι σήμερα η κάμερα ευρέος πεδίου (WFC3) του «Χαμπλ» είχε μελετήσει τις ατμόσφαιρες δύο εξωπλανητών, αλλά δεν είχε κατορθώσει να ανιχνεύσει αέρια. Ο εν λόγω εξωπλανήτης, όταν είχε ανακαλυφθεί, είχε πάρει το παρατσούκλι “διαμαντένιος πλανήτης”, επειδή μερικοί αστρονόμοι έκαναν την εκτίμηση ότι μπορεί το εσωτερικό του να είναι πλούσιο σε άνθρακα, άρα και σε διαμάντια. Η νέα ανάλυση, προς το παρόν, δεν μπορεί να επιβεβαιώσει κάτι τέτοιο, αν και ανίχνευσε στην ατμόσφαιρά του την πιθανή «υπογραφή» του κυανιδίου του υδρογόνου, ενός δείκτη ύπαρξης άφθονου άνθρακα. Όμως η παρουσία της εν λόγω χημικής ένωσης θα πρέπει να επιβεβαιωθεί από περαιτέρω έρευνες στο μέλλον. Βέβαια, αν αυτό όντως συμβεί, τότε ακόμη και αν ο πλανήτης είναι διαμαντένιος, η ζωή πάνω του θα είναι κόλαση, όχι μόνο λόγω των τρομερά υψηλών θερμοκρασιών του, αλλά και επειδή το κυανίδιο του υδρογόνου -γνωστό και ως υδροκυάνιο ή υδροκυανικό οξύ- είναι άκρως τοξικό και εξαιρετικά δηλητηριώδες.

Μιλώντας στα “Χρονικά” για την ανακάλυψη της ομάδας του ο Άγγελος Τσιάρας ανέφερε:

Αρχικά πρέπει να επισημάνουμε ότι τέτοιου είδους δουλειές δεν μπορούν να γίνουν από ένα μόνο άτομο, απαιτείται η συνεργασία πολλών ατόμων και ομάδων. Για τη συγκεκριμένη δημοσίευση εργάστηκαν τρεις ομάδες, δύο από το UCL στην Αγγλία και μία από το KUL στο Βέλγιο.

Οι εξωπλανήτες που ονομάζουμε υπερ-Γαίες είναι πλανήτες με μέγεθος μεταξύ της Γης και των αέριων γιγάντων του Ηλιακού μας συστήματος. Παράδειγμα τέτοιου εξωπλανήτη δεν έχουμε στο Ηλιακό μας σύστημα και έτσι η μελέτη τους βασίζεται εξ ολοκλήρου στους εξωπλανήτες.

Επιπλέον, ο χαρακτηρισμός ενός πλανήτη είναι συνδεδεμένος με την ατμόσφαιρά του. Για παράδειγμα, η Γη και η Αφροδίτη είναι παρόμοιοι πλανήτες σε μέγεθος αλλά οι διαφορετικές τους ατμόσφαιρες κάνουν τις συνθήκες σε αυτούς πολύ διαφορετικές, δεν θα μπορούσαμε σε καμία περίπτωση να επιβιώσουμε στην Αφροδίτη.

Η ανακάλυψη αυτή επιβεβαιώνει ότι μπορούν να υπάρξουν ατμόσφαιρες γύρω από μικρούς, σχετικά, πλανήτες και, σε δεύτερο επίπεδο, αναδεικνύει ότι ο συγκεκριμένος πλανήτης δεν είναι καθόλου φιλόξενος! Παρόλα αυτά, αποτελεί το πρώτο βήμα ώστε με τα πιο προηγμένα τηλεσκόπια του μέλλοντος να μπορέσουμε να παρατηρήσουμε την ατμόσφαιρα ακόμα μικρότερων πλανητών.”

Τον ρωτήσαμε τι ήταν αυτό που τον προσέλκυσε στην αστροφυσική και στην έρευνα γύρω από τους εξωπλανήτες.
Η αστρονομία”, απάντησε, “είναι μια επιστήμη που, συνήθως, δεν επιτρέπει την αναπαράσταση των φαινομένων σε εργαστήριο, το μόνο “ερ-γαστήριο” είναι ο νυχτερινός ουρανός, η μαγεία του οποίου δύσκολα αφήνει κάποιον ασυγκίνητο. Αυτό που με προσέλκυσε περισσότερο προς τους εξωπλανήτες, ειδικότερα, είναι ότι παρότι έχουμε βρει μόνο 2000 μέχρι σήμερα, σίγουρα ο αριθμός τους ανέρχεται σε πολλά δισεκατομμύρια και μέσα από τη μελέτη τους ίσως κάποια μέρα να ανακαλύψουμε έναν πλανήτη με συνθήκες όπως αυτές εδώ στη Γη”.

Τέλος του ζητήσαμε να περιγράψει το πόσο μακρύς και δύσκολος είναι ο δρόμος από τη Δράμα και την προσπάθεια για είσοδο σε μια πανεπιστημιακή σχολή μέχρι την ένταξη στην ομάδα αστροφυσικής ενός βρετανικού πανεπιστημίου.
Η Δράμα έχει παράδοση στην αστρονομία και είναι εύκολο για έναν μαθητή να έρθει σε επαφή με αυτή, μέσω ανθρώπων που γνωρίζουν το αντικείμενο. Φυσικά, ο δρόμος για να ασχοληθεί κάποιος και επαγγελματικά δεν είναι εύκολος, αλλά αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι ότι υπάρχει! Είναι στο χέρι του καθενός να επιλέξει αν θα τον ακολουθήσει, ακόμα και αν δεν μπορεί να ξέρει που θα τον οδηγήσει στο τέλος. Χρειάζεται, αναμφίβολα, προσήλωση και προσπάθεια αλλά κυρίως χρειάζεται ανθρώπους να σε στηρίζουν και να σε καθοδηγούν”, κατέληξε ο δραμινός αστροφυσικός Άγγελος Τσιάρας.

Ο Άγγελος Τσιάρας κατάγεται από τον Ξηροπόταμο Δράμας, φοίτησε στο 2ο Γυμνάσιο και 2ο Λύκειο Δράμας. Στο λύκειο άρχισε και η ενασχόλησή του με την αστρονομία καθώς συμμετείχε στον πανελλήνιο διαγωνισμό αστρονομίας και έπειτα στην διεθνή ολυμπιάδα αστρονομίας και αστροφυσικής.

Στη συνέχεια φοίτησε στη τμήμα Φυσικής του Α.Π.Θ. στη Θεσσαλονίκη, όπου με τη βοήθεια ενός από τους καθηγητές του, του κ. Ιωάννη Σειραδάκη, ασχολήθηκε για πρώτη φορά και ερευνητικά με την παρατηρησιακή αστρονομία. Αυτή τη στιγμή είναι υποψήφιος διδάκτορας αστρονομίας στο τμήμα Φυσικής και Αστρονομίας του UCL στο Λονδίνο.

Ο Άγγελος Τσιάρας είχε ξαναμιλήσει στα “Χρονικά” (25 Μαρτίου 2009), στη δημοσιογράφο Νίκη Σαμαρά με αφορμή τη 2η θέση που είχε λάβει στον 14ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Αστρονομίας.