Ομιλία Κεφαλίδου στη Βουλή στο θέμα της παιδείας

«Δομή, λειτουργία, διασφάλιση της ποιότητας των σπουδών και διεθνοποίηση των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων»       

Κυρία υπουργέ,

Κυρίες και κύριοι Συνάδελφοι,

Όπως και άλλοι στην αίθουσα αυτή, είμαι ένα από τα παιδιά του νόμου-πλαισίου του 1982, που καθόρισε τη λειτουργία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης τα τελευταία τριάντα χρόνια. Ο νόμος αυτός είχε όντως δώσει νέα πνοή στα πανεπιστήμια. Απελευθέρωσε δυνάμεις, έφτιαξε ένα ζωντανό και ερευνητικά παραγωγικό πανεπιστήμιο, γεμάτο  ελευθερία και πολυφωνία.

Φοιτήτρια τότε, έζησα και τα καλά και τα κακά. Είδα να αλλάζουν κατεστημένες νοοτροπίες δεκαετιών, να καταργείται η έδρα, να έρχονται κοντά δάσκαλοι και φοιτητές. Έζησα όμως και στρεβλώσεις, υπερβολές,  λάθη, παρακμή. Είδα ωμές παρεμβάσεις από κυβερνήσεις και κόμματα για χειραγώγηση και έλεγχο των πανεπιστημίων. Είδα αγαθές προθέσεις για ένα σύγχρονο, δημοκρατικό πανεπιστήμιο να υποχωρούν σταδιακά, και να δίνουν τη θέση τους σε ένα πανεπιστήμιο ημετέρων, συγγενών, ευνοουμένων και παρατρεχάμενων. Είδα άξιους ανθρώπους να τους καταπίνει η αναξιοκρατία. Είδα τα φυτώρια της πολιτικής σκέψης να μετατρέπονται σε εκκολαπτήρια εξαρτημένων κομματανθρώπων. Και, όπως είπα, δεν είμαι η μόνη που τα έχω δει όλα αυτά. Πολλοί από εμάς εδώ μέσα είμαστε παιδιά αυτού του νόμου, κι όσα περιγράφω αποτελούν κοινά βιώματα της γενιάς μας.

Ο ρόλος που έπαιξε το φοιτητικό κίνημα στον αντιδικτατορικό αγώνα, μπόλιασε το πανεπιστήμιο με μια ιδιαίτερη κουλτούρα:  το έκανε να υπερβεί τον εκπαιδευτικό του ρόλο κι αυτό αρχικά ήταν επιθυμητό. Τελικά όμως, του επέτρεψε να ξεχάσει την αποστολή του, κι αυτό ήταν καταστροφικό.

Οι παθογένειες γιγαντώθηκαν. Με τα χρόνια, έφτιαξαν ένα μόρφωμα που σε τίποτα δεν θυμίζει ιδρύματα όπου θα θέλαμε να σπουδάσουν τα παιδιά μας. Τα πανεπιστήμιά μας έμειναν με τη θέλησή τους έξω από την παραγωγή και την πραγματικότητα. Κατέληξαν να είναι δαπανηρές μηχανές εκτύπωσης πτυχίων με μικρό αντίκρισμα, πρόσφορων μόνο για μια άδεια κάποιου προστατευμένου επαγγέλματος ή για το χαρτί ενός διορισμού στο δημόσιο.

Ο κόσμος όμως προχωράει, αλλάζει, και μαζί αλλάζουν οι απαιτήσεις. Σήμερα όλα δείχνουν ότι το ελληνικό πανεπιστήμιο δεν είναι αποτελεσματικό, ότι δεν ανταποκρίνεται στην αποστολή του.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Ό,τι συμβαίνει στα πανεπιστήμιά μας δεν αφορά μόνο την πανεπιστημιακή κοινότητα, τους πρυτάνεις και τις κομματικές νεολαίες.

Αφορά την Ελλάδα και το μέλλον της.

Αφορά τους φορολογούμενους πολίτες.

Αφορά ολόκληρη την ελληνική κοινωνία, που χρειάζεται επειγόντως αποτελεσματικότητα και ουσία στη διδασκαλία, καινοτομία και αριστεία στην έρευνα.

Αφορά τις ελπίδες αυτής της χώρας για ανάπτυξη, για υπέρβαση της οικονομικής και αξιακής κρίσης, πραγματική δημοκρατία, και προκοπή.

Τέτοια πανεπιστήμια χρειαζόμαστε, τέτοια πανεπιστήμια θέλουμε να έχουμε. Και σ’ αυτή την ανάγκη απαντά ο νέος νόμος-πλαίσιο. Το τρίπτυχο Αυτοτέλεια—Λογοδοσία & Αξιολόγηση—Χρηματοδότηση που επίμονα διατυπώνεται τα τελευταία χρόνια από πολλές πλευρές, είναι το μέσο για την επίτευξη του στόχου.

Για να γίνουν τα ελληνικά ΑΕΙ και ΤΕΙ ανταγωνιστικά στην παροχή γνώσης, καινοτόμα και αποτελεσματικά στην παραγωγή έρευνας.

Για να μπορούν να αναδείξουν άξιους επιστήμονες, που θα μπουν στην αγορά εργασίας και θα δουλέψουν για την ανάπτυξη.

Ο νέος νόμος εισάγει αλλαγές που έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και χρόνια.

Στη διοίκηση και την αυτονομία των ιδρυμάτων.

Στο ακαδημαϊκό άσυλο.

Στα προγράμματα σπουδών.

Στην αξιολόγηση των διδασκόντων και των πτυχίων.

Στη διάρκεια της φοίτησης.

Στην εξωστρέφεια.                      

Η θέσπιση του Συμβουλίου Διοίκησης σηματοδοτεί τη μετάβαση από μια συνδιοίκηση σωματειακού τύπου σε μια ορθολογική εκδοχή αντιπροσώπευσης, που διατηρεί τα όρια των ρόλων και εστιάζει το πανεπιστήμιο στην επιτέλεση των σκοπών του.

Ο παλιός τρόπος διοίκησης με τα αμέτρητα δυσλειτουργικά συλλογικά όργανα  (τομείς, τμήματα, διοικητικά συμβούλια, κοσμητείες, σύγκλητο), κρινόμενος εκ του αποτελέσματος, απέτυχε παταγωδώς. Μετέτρεψε αξιόλογους πανεπιστημιακούς δασκάλους σε μετριότατους μάνατζερ, χωρίς ούτε την κατάρτιση, ούτε τα μέσα για να ασκήσουν αποτελεσματική διοίκηση.

Τα μονοπρόσωπα όργανα, όπως ο πρύτανης και οι κοσμήτορες, εκλέγονταν με τον ίδιο τρόπο που εκλέγονται οι Βουλευτές και οι Δήμαρχοι. Όμως ο πρύτανης ή ο κοσμήτορας είναι πάνω από όλα πανεπιστημιακοί δάσκαλοι. Το να εκτίθενται πανεπιστημιακοί δάσκαλοι στη λαϊκή ετυμηγορία εν είδει πολιτευτών, μπορεί να μοιάζει άκρως δημοκρατικό, αλλά στην πραγματικότητα δημιουργεί πλέγματα εξαρτήσεων που υπονομεύουν το κύρος των προσώπων και των θεσμών.

Η έμμεση εκλογή των μονοπρόσωπων οργάνων από ένα συλλογικό όργανο που προβλέπει το παρόν σχέδιο νόμου, εισάγει μια τεράστια αλλαγή: το ανώτατο όργανο διοίκησης γίνεται συλλογικό, ενισχύοντας έτσι την έννοια της αυτοδιοίκησης. Ο πρύτανης εκλέγεται με διαδικασία δημοκρατική, αξιοκρατική, και πλήρως απαλλαγμένη από κομματικές ή άλλες εξαρτήσεις.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Η συμμετοχή εξωπανεπιστημιακών στη σύνθεση των Συμβουλίων Διοίκησης, ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων. Έχουν ήδη ακουστεί πολλά, αλλά εξακολουθώ να αναρωτιέμαι: γιατί όχι; Τι είναι αυτό που θα διασφάλιζε η συμμετοχή μόνο πανεπιστημιακών στο συμβούλιο διοίκησης; Την αποτελεσματικότητα, τη διαφάνεια ή τη δίκαιη αξιολόγηση; Από πότε το «Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει» αποτελεί  εχέγγυο εύρυθμης λειτουργίας;

Η συμμετοχή άξιων εξωτερικών προσώπων στη διοίκηση των πανεπιστημίων συνιστά έμπρακτη και γενναία στήριξη της κοινωνίας προς τα ιδρύματα. Συμβαίνει σε όλα τα μέρη του κόσμου και αποδίδει. Θα έπρεπε να το ζητούμε, όχι να το πολεμούμε.

Προφανώς, πρέπει να επιλεγούν εξωτερικά μέλη που να διαθέτουν τα ζητούμενα εχέγγυα ποιότητας. Και η επιλογή επαφίεται στην ίδια την πανεπιστημιακή κοινότητα: στους πανεπιστημιακούς δασκάλους που είναι μέλη του Συμβουλίου, και στον εκπρόσωπο των φοιτητών.

Μετά από όλα αυτά, είναι προφανές ότι κανείς δεν συνωμοτεί για να επιβάλει στην πανεπιστημιακή κοινότητα κάτι που δεν το θέλει. Με το νέο πλαίσιο όμως, η πανεπιστημιακή κοινότητα αναλαμβάνει και την ευθύνη των επιλογών της.

Ο νέος νόμος θέτει τις προϋποθέσεις για ένα πανεπιστήμιο που προάγει τη μόρφωση, την εξειδίκευση, την έρευνα, την καινοτομία. Τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια διαθέτουν ισχυρές δυνάμεις. Αν βοηθήσουμε να ενεργοποιηθούν, θα τα οδηγήσουν σε δρόμους πρωτοπορίας, και τη χώρα σε τροχιά μεγάλης ανάπτυξης.

Αυτό που χρειαζόμαστε, ιδιαίτερα στη δύσκολη εποχή της παρακμής και της κρίσης, είναι ένα ποιοτικό δημόσιο πανεπιστήμιο που θα τονώσει την αυτοπεποίθηση της νεολαίας και της κοινωνίας μας, θα εμποδίσει την αιμορραγία των καλύτερων μυαλών της Ελλάδας προς τα κορυφαία πανεπιστήμια του εξωτερικού, και θα στηρίξει την επάνοδο της χώρας στους κόλπους των προηγμένων χωρών ανοίγοντας νέους δρόμους με γενναίες αποφάσεις και επιλογές.

Η κυβέρνηση κάνει με αποφασιστικότητα ένα θαρραλέο βήμα, με έντονα στοιχεία υπέρβασης και αυτοκριτικής. Επιφυλάξεις ή και αντιδράσεις είναι αναμενόμενες και ζητούμενες, στο μέτρο που είναι καλόπιστες και αποσκοπούν στην περαιτέρω βελτίωση.

Ελπίζω και πιστεύω, για το καλό όλων μας, να πρυτανεύσει η σοφία την οποία θεωρούμε αυτονόητο χάρισμα των πνευματικών μας ηγετών.

Από το Γραφείο Τύπου

Βουλευτού Δράμας Χαράς Κεφαλίδου

Dramaweb.gr    

Share