Κάτω από τη μαύρη ομπρέλα… της αφίσας του Φεστιβάλ!

Η αφίσα παραμένει μέχρι σήμερα το κυριότερο μέσο οπτικής επικοινωνίας του πολιτιστικού γεγονότος. Ανεξάρτητα από την επιτυχία του τελικού αποτελέσματος, λειτουργεί τριπλά: σχηματίζει την πρώτη εντύπωση στους εν δυνάμει θιασώτες του, ορίζει και προωθεί την αισθητική των συντελεστών του και -ίσως- προϊδεάζει για την ποιότητά του περιεχομένου του, είτε πρόκειται για ένα κινηματογραφικό έργο, για ένα μουσικό δρώμενο, για ένα φεστιβάλ.

Το σκεπτικό της δημιουργίας της φετινής αφίσας του Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας ήταν να αποκτήσει μια εκ νέου επαφή με την κινηματογραφική εικονογραφία. Αν έχει εξάλλου καθιερωθεί το σινεμά ως μια από τις πλουσιότερες μορφές τέχνης, είναι απλούστατα για την μοναδική του ιδιότητα να αναπαράγεται μέσα από την ίδια του τη μυθολογία.

Το γεγονός που στιγμάτισε την εγχώρια κινηματογραφική πραγματικότητα τη χρονιά που τρέχει είναι αναμφισβήτητα ο αιφνίδιος θάνατος του Θόδωρου Αγγελόπουλου τον περασμένο Γενάρη.

Για τον Θόδωρο έχουν ειπωθεί πολλά, έχουν γραφεί ακόμη περισσότερα, είναι πια ένας μύθος του παγκόσμιου σινεμά. Έχοντας στο παρελθόν διατελέσει ο ίδιος και πρόεδρος της κριτικής επιτροπής του Φεστιβάλ, η απόφαση είχε παρθεί από νωρίς: ο Θόδωρος θα ήταν το θέμα της αφίσας. Όχι όμως μέσα από μια προφανή επιμνημόσυνη αναφορά, κάτι που εξάλλου δεν θα ταίριαζε και στην δική του προσωπική αισθητική, αλλά μέσα από ένα διακριτικό φόρο τιμής, ένα κλείσιμο του ματιού. Η ιδέα της μαύρης ομπρέλας, που θα μπορούσε να έχει ξεφύγει από τα μπαγκάζια του Θιάσου, ή από το χέρι του ξεχασμένου στη σχεδία γέρου λίγο πριν κάνει το Ταξίδι στα Κύθηρα, στάθηκε ιδανική για να συμβολίσει αυτό το τελευταίο αντίο. Ενός φεστιβάλ, μιας πόλης.

Ένα από τα σημαντικότερα σκηνογραφικά σημεία της φιλμογραφίας του, η μαύρη ομπρέλα εμφανίζεται σταθερά σε κάθε του ταινία. Ο ίδιος ήταν αντίθετος με την ερμηνεία της: «αρνιέμαι να σου δώσω εξηγήσεις για τις ομπρέλες στις ταινίες μου, για τη βροχή, για τις φιγούρες με τα κίτρινα αδιάβροχα,.. αρνιέμαι», έλεγε πριν χρόνια σε μια συνέντευξη στον Κ. Θεμέλη.

Παρόλα αυτά ο ενεργός θεατής δε μπορεί παρά να σκαρφίζεται λύσεις και σημειολογίες. Δεν είναι καθόλου τυχαία μια σκηνή, κάπου στην αρχή του Βλέμματος του Οδυσσέα, όπου οι υποστηρικτές του σκηνοθέτη Α. έρχονται αντιμέτωποι με τους οπαδούς της εκκλησίας, που διαδηλώνουν ενάντια στη «βλάσφημη» ταινία του. Οι μεν παρελαύνουν κρατώντας μαύρες ομπρέλες, οι δε αναμμένα κεριά και το κάδρο είναι τοποθετημένο έτσι ώστε ο θεατής να είναι μέρος των Αγγελοπουλικών. Πέρα από ένα ταιριαστό στοιχείο του βροχερού και ομιχλώδους σκηνικού του, η μαύρη ομπρέλα για τον Θόδωρο ήταν ένα σύμβολο για την ελεύθερη σκέψη, τη διανόηση.

Φέτος, με μια σειρά παράλληλων εκδηλώσεων, το φεστιβάλ τιμά τον μεγάλο έλληνα δημιουργό. Με διάθεση εορτασμού -και όχι πένθους- ας αναδείξουμε τη σπουδαία κληρονομιά που άφησε πίσω, ας επιστρέψουμε στις ταινίες του, ας κρατήσουμε ζωντανό το ταξίδι και το όνειρο. Κι ας γνωρίσουμε απ την αρχή έναν άνθρωπο σκεπτόμενο, ανήσυχο, οραματιστή, από αυτούς που τόσο έχει ανάγκη αυτή η ξερή και ταλαιπωρημένη χώρα, και που τόσο της λείπουν.

Σας εύχομαι υγεία και ευτυχία

αλλά δεν μπορώ να κάνω το ταξίδι σας•

είμαι επισκέπτης.

Το κάθε τι που αγγίζω

με πονάει πραγματικά

κι έπειτα δεν μου ανήκει.

Όλο και κάποιος βρίσκεται να πει:

δικό μου είναι.

Εγώ δεν έχω τίποτα δικό μου,

είχα πει κάποτε με υπεροψία.

Τώρα μαθαίνω πως το τίποτα σημαίνει τίποτα.

Ότι δεν έχεις καν όνομα

και πρέπει να δανείζεσαι ένα, κάθε τόσο.

Μπορείτε να μου δώσετε ένα μέρος να κοιτάω.

Ξεχάστε με στη θάλασσα.

Σας εύχομαι υγεία και ευτυχία.

Θόδωρος Αγγελόπουλος

Καλοκαίρι του 1982

του Θοδωρή Πρασίδη

Share