Βιβλίο: Αρχαία Ελληνική Θεματογραφία της Ελπινίκης Τζάρα

Αρχαία Ελληνική Θεματογραφία της Ελπινίκης Τζάρα

Γιατί να την επιλέξετε:

-Ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των θεμάτων των πανελλήνιων εξετάσεων.

-Εκπροσωπείται με ένα τουλάχιστον κείμενο κάθε αρχαίος ρήτορας, φιλόσοφος ή ιστορικός.

-Μετασχηματιστικές ασκήσεις.

-Σχολιασμός συντακτικών και γραμματικών φαινομένων.

-Επίλυση προβλημάτων συντακτικού, που από άλλα συγγράμματα παρακάμπτονται ή παραλείπονται. Οι παρατηρήσεις αντλήθηκαν από την ξένη και ελληνική βιβλιογραφία.

-Κείμενα με αυτοτελή νοήματα και διαχρονικά μηνύματα.

-Πλούσιο λεξιλόγιο.

Διαβάστε ένα μικρό απόσπασμα του βιβλίου:

Κείμενο 15:

Ὦ Σώκρατες, ἐγώ μέν ᾤμην τούς φιλοσοφοῦντας εὐδαιμονεστέρους χρῆναι γίγνεσθαι∙σύ δέ μοι δοκεῖς τάναντία /τῆς φιλοσοφίας ἀπολελαυκέναι. ζῇς γοῦν οὕτως ὡς οὐδ'  ἄν εἷς δοῦλος ὑπό δεσπότῃ διαιτώμενος μείνειε∙σῖτά τε σιτῇ καί ποτά  πίνεις τά φαυλότατα , καί ἱμάτιον ἠμφίεσαι οὐ μόνον φαῦλον, ἀλλά τό αὐτό θέρους τε καί χειμῶνος , ἀνυπόδητος τε καί ἀχίτων διατελεῖς. καί μήν χρήματα γε οὐ λαμβάνεις , ἅ καί κτωμένους εὐφραίνει καί κεκτημένους ἐλευθεριώτερον τε καί ἥδιον ποιεῖ ζῆν. εἰ οὖν ὥσπερ καί τῶν ἄλλων ἔργων οἱ διδάσκαλοι τούς μαθητάς μιμητάς ἑαυτῶν ἀποδεικνύουσιν, οὕτω καί σύ τούς συνόντας διαθήσεις , νόμιζε κακοδαιμονίας διδάσκαλος είναι.
Λεξιλόγιο: οἴομαι καί οἶμαι (ᾠόμην καί ᾤμην οἰήσομαι ᾠήθην)=νομίζω, μένω=υπομένω, σῖτος, ὁ (πληθυντικός σῖτα τά)=άρτος,τροφή ,σιτῶ (συνήθως μέσο)=τρώω, φαῦλος-η-ον= κακός, ευτελής, αμφιέννυμι=ντύνω ( ἀμφιέννυμαι ,μέλλοντας:ἀμφιέσομαι,παρακείμενος: ἠμφίεσμαι), διατελῶ =μένω συνεχώς, ἐλευθέριος –ον (και –ος,-ια-ον)=αυτός που αρμόζει σε ελεύθερο άνθρωπο,ἀποδείκνυμι -ἀποδεικνύω +αιτιατική αντικείμενο +αιτιατική κατηγορούμενο= καθιστώ κάποιον τέτοιο, σύνειμί τινι=συναναστρέφομαι, οἱ συνόντες=οι μαθητές ή οι ακόλουθοι, διατίθημί τινά οὕτω =κάνω κάποιον να βρεθεί σε τέτοια κατάσταση, κακοδαιμονία ,ἡ (αντίθετο ευδαιμονία)= δυστυχία
Ασκήσεις:
1.ευδαιμονεστάτους: Να κλιθεί το επίθετο στον ενικό αριθμό του αρσενικού γένους του θετικού βαθμού.
2.εἷς ,σῖτα ,χειμῶνος, μιμητάς:Να κλιθούν στον ενικό αριθμό.
3.ἐλευθεριώτερον,  ἥδιον:Να γράψετε τον ίδιο τύπο στους άλλους βαθμούς.
4.ᾤμην, ζῇς,  μείνειε,  ημφίεσαι:Να κλιθούν στο χρόνο και στην έγκλιση στην οποία βρίσκεται το καθένα.
5."σῖτα τε ...διατελεῖς" : Να αντικατασταθεί το υποκείμενο των ρημάτων «σύ» από το  «ὑμεῖς» και να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές.
6."Ὦ Σώκρατες. .γίγνεσθαι" : Να εξαρτηθεί από το "Ἀντιφῶν Σωκράτει ἀπεκρίνατο"
7.Να χαρακτηρισθούν συντακτικά οι παρακάτω όροι :^.γίγνεσθαι,  ἀπολελαυκέναι,  διαιτώμενος, θέρους,  ἀχίτων,  ἅ , κτωμένους,  ἥδιον,  μιμητάς,  ἑαυτῶν .
8.Να αναγνωρισθεί ο υποθετικός λόγος του κειμένου.
Παρατηρήσεις:
1.ταναντία τῆς φιλοσοφίας : Το επίθετο «ἐναντίος-ία-ίον» συντάσσεται με γενική αντικειμενική.Εδώ πρέπει να εννοηθεί η γενική  «τῶν ἀπολαύσεων» τῆς φιλοσοφίας .
2.ταναντία τῆς φιλοσοφίας ἀπολελαυκέναι : Το «απολαύω» συντάσσεται κανονικά με γενική:π.χ./ Οἱ ἀπολαύσαντες τῶν σῶν ἀγαθῶν εὖνοι σοι γίγνονται .Εδώ συντάσσεται με αιτιατικη «ταναντία».Κάθε ρημα ενεργητικής φωνής μπορεί να συνταχθεί με αιτιατική συστοίχου αντικειμένου με όποια πτώση και αν συντάσσεται κανονικά.
3-.καί μήν=1.και πράγμαται (και αληθώς) ή και όμως, ανάλογα με τα συμφραζόμενα. 2. σε απαρίθμηση =προς τούτοις
- καί μήν. ..γέ: Το γέ δίνει έμφαση στη λέξη που προηγείται :π.χ «καί μήν χρήματα γε οὐ λαμβάνεις».Το γέ δίνει έμφαση στη λέξη «χρηματα»

4. Αντί ενός απροσώπου ρήματος παθητικής φωνής με αιτιατική κα απαρέμφατο ως υποκείμενο του ρήματος (απρόσωπη σύνταξη) συχνά χρησιμοποιείται προσωπικό ρήμα , οπότε η αιτιατική γίνεται ονομαστική (υποκείμενο του ρήματος) και το απαρέμφατο αντικείμενο: π.χ.   Κῦρος ἠγγέλθη  νικῆσαι αντι  Ἠγγέλθη Κύρον  νικῆσαι . Η προσωπική σύνταξη είναι συχνή στα ρήματα  λέγεται, ἀγγέλλεται,  ὁμολογεῖται και σε φράσεις  ἀναγκαῖος,  ἄξιος,  δίκαιος,  δυνατός,  ἐπιτήδειος ἐστι κ.λ.π. αντί  ἀναγκαῖον,  ἄξιον ἐστί κ.λ.π. .Ως προσωπικά χρησιμοποιούνται και τα ρήματα δοκεῖ,  ἔοικε: π.χ.  Δοκῶ γάρ μοι ἀδύνατος εἶναι  -Νύν γ' ἡμῶν ἔοικας βασιλεύς εἶναι.Σημείωση: Στη φράση  ὡς ἔοικε(=καθώς φαίνεται) τό ἔοικε είναι απρόσωπο.

Κείμενο 36:

Διά ταῦτα τοίνυν,  ἤν /δ' ἐγώ , οὔτε χρημάτων ἕνεκα ἐθέλουσιν ἄρχειν οἱ ἀγαθοί οὔτε τιμῆς/ /οὔτε γάρ φανερῶς πραττόμενοι τῆς ἀρχῆς ἕνεκα μισθόν μισθωτοί βούλονται κεκλῆσθαι , οὔτε λάθρα / αὐτοί ἐκ τῆς ἀρχῆς λαμβάνοντες κλέπται. οὐδ' αὖ τιμῆς ἕνεκα //οὐ γάρ εἰσί φιλότιμοι. δεῖ δή αὐτοῖς ἀνάγκην προσεῖναι καί ζημίαν,  εἰ μέλλουσιν ἐθέλειν ἄρχειν -ὅθεν κινδυνεύει τό ἑκόντα ἐπί τό ἄρχειν ἰέναι ἀλλά μή ἀνάγκην περιμένειν αἰσχρόν νενομίσθαι- τῆς δέ ζημίας μεγίστη τό ὑπό πονηροτέρου ἄρχεσθαι,  ἐάν μή  αὐτός ἐθέλῃ ἄρχειν/ /ἤν δείσαντες  μοι φαίνονται ἄρχειν,  ὅταν ἄρχωσιν,  οἱ ἐπιεικεῖς,  καί τότε ἔρχονται ἐπί τό ἄρχειν οὐχ ὡς ἐπ' ἀγαθόν τι ἰόντες οὐδ' ὡς εὐπαθήσοντες ἐν αὐτῷ,  ἀλλ' ὡς ἐπ' ἀναγκαῖον καί οὐκ ἔχοντες ἑαυτῶν βελτίοσιν ἐπιτρέψαι οὐδέ ὁμοίοις.

Λεξιλόγιο: ἤν/ παρατατικός του ελλειπτικού ρήματος ἠμί =λέγω που χρησιμοποιείται μόνο στο α’ και γ’ πρόσωπο του παρατατικού «ἤν/ δέ ἐγώ =είπα εγώ, ἤ/ δ' ὅς =είπε αυτός» τιμή =τιμή, εκτίμηση, πράττομαι μισθόν=εισπράττω για τον εαυτό μου μισθό,  φιλότιμος- ον=φιλόδοξος , αυτός που αγαπά τις τιμές. κινδυνεύω +απαρέμφατο=1.διατρέχω τον κίνδυνο να, 2.φαίνεται δυνατό ή πιθανό ότι, ἐπιεικής –ές=για πρόσωπα, δίκαιος, ενάρετος, εὐπαθῶ =ζω ευχάριστα, ευφραίνομαι.

Ασκήσεις:

1.φανερῶς ,αἰσχρόν,  μεγίστη, , βελτίοσιν:Να γράψετε την ονομαστική ενικού και των τριών γενών στους τρεις βαθμούς και να σχηματίσεις τα αντίστοιχα επιρρήματα.

2.βούλονται, ,κεκλῆσθαι,  λαμβάνοντες, φαίνονται, έρχονται:Χρονική αντικατάσταση.
3.Να γράψετε:-περιμένειν:υποτακτική και προστακτική αορίστου , φαίνονται:προστακτική παρακειμένου, προσειναι/: οριστική ενεστώτα κα παρατατικού.
4.ταῦτα,  ἑκόντα,  ἐπιεικεῖς,  ἑαυτῶν, βελτίοσιν:Να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις στον αριθμό και στο γένος στα οποία βρίσκεται το καθένα.
5.Διά ταῦτα τοίνυν οὔτε ...τιμῆς : Να εξαρτηθεί από το «
6.Ὡς οὐκ ἔχοντες : Να αντικατασταθεί από ισοδύναμη πρόταση.
7.Στην περίοδο «ἤν /δείσαντες ....ὁμοίοις» να αντικαταστήσετε το  «ἐπιεικεῖς» με το   «ἐπιεικής» και να προβείς στις αλλαγές όσων όρων είναι απαραίτητο.
8.Να χαρακτηριστούν συντακτικά οι παρακάτω όροι:χρημάτων ἕνεκα,  πραττόμενοι, ,αὐτοῖς , τό ἰέναι , ἑκόντα,  τῆς ζημίας , μοι,  ὡς εὐπαθήσοντες, ἑαυτῶν.
Παρατηρήσεις:
Τροπή αιτιολογικών και τελικών μετοχών σε πρόταση:
Α.Αιτιολογική μετοχή: Τρέπεται σε αιτιολογική πρόταση εισαγόμενη με ἐπεί,  ἐπειδή ή  με ὡς , αν αυτό υπάρχει στη μετοχή 
1.Μετοχή ενεστώτα:α. οριστική ενεστώτα από αρκτικό χρόνο
                                    β.οριστική παρατατικού ή ευκτική ενεστώτα πλαγίου λόγου από ιστορικό χρόνο.
2.Μετοχή παρακειμένου: α.οριστική παρακειμένου από αρκτικό χρόνο
                                                β.οριστική υπερσυντελίκου ή ευκτική παρακειμένου πλαγίου λόγου από ιστορικό χρόνο.
3.Μετοχή αορίστου : α.οριστική αορίστου από αρκτικό χρόνο
                                       β.ευκτική αορίστου πλαγίου λόγου από ιστορικό χρόνο.
Β.Τελική μετοχή: (συνήθως είναι χρόνου μέλλοντα): Τρέπεται σε τελική πρόταση εισαγόμενη με  ἵνα
Μετοχή μέλλοντα: α.υποτακτική αορίστου από αρκτικό χρόνο
                                    β.ευκτική αορίστου πλαγίου λόγου από ιστορικό χρόνο

Share