γράφει ο ΜΑΝΔΑΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
Ο κ. Παναγιώτης Μάνδαλος είναι Βιολόγος, Υποψήφιος Διδάκτορας του Εργαστηρίου Υγιεινής και Προστασίας Περιβάλλοντος στο Τμήμα Ιατρικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και εργάζεται στο Περιφερειακό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας (Π.Ε.Δ.Υ.) Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.
Η Ε.Coli (Escherichia Coli), είναι ένα ραβδοειδές κινητό κολοβακτηρίδιο, gram-αρνητικό.
H έννοια κολοβακτηρίδιο προέρχεται ακριβώς στο ότι υπάρχει στο έντερο πολλών θερμόαιμων ζώων και φυσικά των ανθρώπων και αποτελεί την εντερική χλωρίδα.
Μάλιστα μπορεί να ωφελήσει τους ξενιστές του γιατί παράγει την βιταμίνη Κ2 και είναι ανταγωνιστικό ως προς την εγκατάσταση άλλων παθογόνων μικροοργανισμών. Στις βιοχημικές του ιδιότητες διακρίνεται γιατί διασπά την λακτόζη. Απομονώθηκε για πρώτη φορά το 1885 από τον Τheodor Escherichia και του δόθηκε το όνομα Bacterium Coli Comune, ενώ μεταγενέστερα ονομάστηκε Escherichia Coli.
Μερικά στελέχη του μπορεί να μεταλλαχτούν και να προκαλέσουν παθογένειες σε αυτούς που θα τα καταναλώσουν. Όσον αναφορά τα αντιγόνα αυτά μπορεί να διαχωριστούν σε αντιγόνα του περιβλήματος Κ, αντιγόνα βλεφαριδικά Η και σωματικά αντιγόνα Ο. Από την παρουσία των αντιγόνων γίνεται και η τυποποίηση του στελέχους, πχ. Ε. Coli Ο104:Η4 ή Ο157:Η7, κλπ. Στο σύνολο τους έχουν καταγραφεί 171 αντιγόνα Ο, 80 αντιγόνα Κ και 56 αντιγόνα Η.
Τα αντιγόνα Η είναι πρωτεϊνικά ( αντιγόνα από πρωτεΐνες) και ανιχνεύονται με χρήση συγκολλητικών ορών, τα αντιγόνα Ο είναι ειδικοί πολυσακχαρίτες του λιποπολυσακχαρίτη του τοιχώματος των μικροβίων και ανιχνεύονται με συγκολλητινικές αντιδράσεις αντι-Ο ορών, ενώ τα Κ από όξινους πολυσακχαρίτες και μερικά πρωτεϊνικά.
Η παρουσία των αντιγόνων δίνει και ιδιαιτερότητες στο βακτήριο έτσι τα Κ αντιγόνα συγκολλούν τον μικροοργανισμό σε επιθηλιακά κύτταρα και είναι υπεύθυνα για λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος ενώ το Κ1 βρίσκεται σε μηνιγγίτιδες νεογνών. Σε γαστρεντερίτιδες έχουν βρεθεί οι ορότυποι, που λέγονται και εντεροπαθογόνα κολοβακτηρίδια, 026, 055, 086, 0111, 0114, 0119, Ο125, 126, Ο127, Ο128, Ο142, 0158.
Η παρουσία στον εντερικό σωλήνα κάποιου από τα στελέχη αυτά δεν συνεπάγεται και την εκδήλωση γαστρεντερίτιδας μιας και εξαρτάται από την παθογόνο δράση του βακτηριδίου.
Το εντερικού τύπου E. coli διακρίνεται με βάση τη μολυσματικότητα του σε εντεροτοξινογόνο E. Coli-ETEC- που είναι παθογόνος παράγοντας διάρροιας σε ανθρώπους, χοίρους, πρόβατα, αγελάδες, σκύλους και άλογα, σε εντεροπαθογόνο ΕPEC που είναι παράγοντας διάρροιας σε ανθρώπους, κουνέλια, σκύλους, γάτες και άλογα, σε εντερο-επεμβατικό EIEC-απαντάται μόνο σε ανθρώπους, σε εντεροαιμοραγικό VTEC σε χοίρους, αγελάδες, σκύλους και γάτες, σε εντερο-αιμορραγικό EHEC-απαντά σε ανθρώπους, αγελάδες και κατσίκες, και κάποια είδη χοίρων όπως η εντεροτοξική, και σε εντερο-συγκεντρωτικό E.coli EaggEC-απαντά μόνο σε ανθρώπους. Ένα στέλεχος που είναι επικίνδυνο για τον άνθρωπο μπορεί πάντως να μην είναι επικίνδυνο για τα ζώα αλλά και το αντίστροφο.
Το στέλεχος που προκάλεσε την επιδημία στην Γερμανία και στην Ευρώπη είναι όπως απομονώθηκε και ταυτοποιήθηκε από το ECDC (European Control Disease Center), είναι ένα σπάνιο στέλεχος Ε. Coli Ο104:Η4, που παράγει τοξίνες Shiga (ή βεροτοξίνες) παρόμοιες με τις τοξίνες που παράγουν οι Shigella dysenteriae- τύπου 1 και προσκολλάται στα τοιχώματα του εντέρου όπου παράγει τοξίνες και προκαλεί διάρροια. Στην κλινική του μορφή προκαλεί από ήπιες μορφές διάρροια, ουραιμικό αιμολυτικό σύνδρομο, αιμολυτική αναιμία Γύρω στο 10% από άτομα που μολύνονται έχουν σοβαρές επιπλοκές ενώ η θνησιμότητα είναι κάτω από <1%.
Ένα άλλο στέλεχος που απομονώθηκε στην Ελλάδα ήταν το στέλεχος Ο157:Η7. Και τα δύο στελέχη είναι VTEC στελέχη και παράγουν βεροτοξίνη. Το Ο157:Η7 σε αντίθεση με τα άλλα Ε.Coli στελέχη, δεν ζυμώνει την σορβιτόλη.
Η αιμορραγική κολίτιδα είναι το όνομα της οξείας ασθένειας που προκαλείται από την Ε. coli O 157: H 7. Η ασθένεια χαρακτηρίζεται από κοιλιακός πόνο που προκαλείται από απότομη σύσπαση του εντέρου και διάρροια που στην αρχή είναι υδατώδης και μετά γίνεται με αίμα. . Σε μερικές περιπτώσεις υπάρχει και εμετός. Εμπύρετη κατάσταση μπορεί να υπάρχει ή να είναι απύρετος κατάσταση. Η ασθένεια είναι συνήθως αυτο-περιορισμένη και διαρκεί για κατά μέσο όρο 8 ημέρες. Μερικά άτομα παρουσιάζουν μόνο υδατώδη διάρροια.
Στις ΗΠΑ σε καλλιέργειες από σπανάκι, είχε απομονωθεί το στέλεχος Ο111:Β4. Στον Καναδά από γάλα απομονώθηκε το στέλεχος Ε. coli O 157: H 7 σε σχολείο.
Η μετάδοση του βακτηρίου γίνεται με τα τρόφιμα ή με την κατάποση επιμολυσμένου νερού ή με κρέατα που δεν είναι καλά ψημένα, με τυροκομικά ή χυμούς φρούτων που δεν χρησιμοποιείται η μέθοδος της παστερίωσης αλλά μπορεί να γίνει και με επαφή με ζώα που είναι μολυσμένα και ιδίως με τα κόπρανα του. Η μετάδοση της από άνθρωπο σε άνθρωπο πολύ ποιο σπάνια.
Για την καλή υγιεινή και την αποφυγή επιμολύνσεων πρέπει να πλένουμε τα χέρια μας καλά με σαπούνι και απολυμαντικά μέσα αν ερχόμαστε σε επαφή με ζώα και κόπρανα, επίσης καλό πλύσιμο των διάφορων λαχανικών και φρούτων με άφθονο νερό, διαχωρισμό λαχανικών και κρεάτων πριν από την κατεργασία, ιδίως για αυτά που καταναλώνονται νωπά και ίσως και λίγο πλύσιμο με σόδα φαγητού και καλό ξέπλυμα. Για τα διάφορα κρέατα καλό ψήσιμο μιας και το βακτήριο δεν αντέχει σε θερμοκρασίες άνω των 75ºc για περισσότερο από ένα τέταρτο της ώρας. Επίσης μπορεί να επιβιώσει στο ψυγείο γι αυτό είναι καλό να μην ακουμπάμε γυμνά λαχανικά και άπλυτα στο ψυγείο μας.
Η επιμόλυνση των φρούτων και των λαχανικών μπορεί να γίνει όταν αυτά ακουμπούν στην γη και υπάρχει βακτηριακή παρουσία ή επιμολύνονται από χέρια που ήρθαν σε επαφή με κόπρανα ή συσκευασίες επιμολυσμένες. Περισσότερο εκτεθειμένες είναι οι βιολογικές καλλιέργειες γιατί χρησιμοποιούν φυσικά λιπάσματα όπως κοπριά κλπ.
Από παθολογικής άποψης η Ε.Coli είναι υπεύθυνη για τις περισσότερες λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος. Ποιο επιρρεπείς είναι οι γυναίκες. Οι λοιμώξεις αυτές αν δεν θεραπευτούν γρήγορα γίνονται χρόνιες και μπορεί να οδηγήσουν σε νεφρική ανεπάρκεια.
Επίσης είναι υπεύθυνη για διάφορες μορφές μηνιγγίτιδας μιας και το κολοβακτηρίδιο μπορεί να προσβάλει και τους μήνιγγες. Μάλιστα είναι από τις ποιο συχνές αιτίες νεογνικής μηνιγγίτιδας. Συνήθως προκαλείται από επιμόλυνση του αμνιακού υγρού όταν η μητέρα είναι προσβεβλημένη. Έτσι γίνεται επιμόλυνση από τον κόλπο στο αμνιακό υγρό και στους μήνιγγες του νεογνού. Τα νεογνά παρουσιάζουν ευαισθησία στις επιμολύνσεις μιας και δεν έχουν αντισώματα IgM, από την μητέρα γιατί αυτά δεν μπορούν να περάσουν τα τοιχώματα του πλακούντα. Τα αντισώματα αυτά στους πρώτους μήνες μετά την γέννηση παρέχονται στο βρέφος από το μητρικό γάλα δια του θηλασμού.
Εξ άλλου στο πόσιμο νερό έχει θεσπιστεί ο Κολοβακτηριδιακός δείκτης δηλ. η περιεκτικότητα σε 100ml νερού σε κολοβακτηρίδια πρέπει να είναι μηδέν, δηλ. να μην υπάρχει κανένα κολοβακτηρίδιο στα 100χιλιοστογραμμάρια νερού για να είναι κατάλληλο για πόση.
Τα Π.Ε.Δ.Υ. Α.Μ.Θ.(Περιφερειακά Εργαστήρια Δημόσιας Υγείας Αν. Μακεδονίας και Θράκης) και το Εργαστήριο Υγιεινής και Προστασίας Περιβάλλοντος της Ιατρικής σχολής του Δ.Π.Θ. πραγματοποιούν συνεχείς μικροβιολογικές μετρήσεις σε δείγματα νερού και τροφίμων που αποστέλλονται από τις Δ/νσεις Υγείας των Περιφερειών της Αν. Μακεδονίας και Θράκης.
*στείλτε και εσείς στο email του blog μας, επώνυμες, απόψεις που ενδιαφέρουν το αναγνωστικό κοινό..
0 ΣΧΟΛΙΑ:
Δημοσίευση σχολίου